Een totaaloplossing voor de mobiliteit
en de leefbaarheid in en om Antwerpen
‘Het moet vooruitgaan, het heeft al veel te lang geduurd.’ Een terechte bekommernis van velen. Gelukkig hoeft de uitvoering van de volledige Ringland-overkapping , in combinatie met een meer noordelijke derde Scheldekruising, geen tijdverlies op te leveren. Integendeel, het is de snelste weg naar realisatie.
Ringland krijgt geregeld de vraag of een keuze voor een volledige overkapping niet opnieuw veel tijdverlies met zich mee zou brengen. Zijn er geen nieuwe procedures vereist en hoe lang zullen die dan duren? Dat valt mee. Zo mogen we, na overleg met de diensten van de Vlaamse Gemeenschap, verantwoordelijk voor zowel de milieueffectenrapporten (MER) als voor ‘complexe projecten’, besluiten dat de werken voor de overkapping effectief kunnen beginnen in 2018-2019. We zetten de procedures op een rij.
MER
Ringland wordt al onderzocht als alternatief tracé in de MER-studie A102/R11bis. De eerste resultaten van dat rapport worden verwacht in de loop van dit voorjaar. Die procedure hoeft dus niet opnieuw te worden opgezet. Het MER-rapport is wel beperkt tot het ‘beslist beleid’, met de Oosterweel-verbinding op het BAM-tracé als uitgangspunt. Er is geen afzonderlijke doorrekening gemaakt van het hele Ringland-concept. De wel doorgevoerde doorrekeningen zullen dan ook een vertekend beeld opleveren. Voorts beperkt de MER-studie zich voorlopig tot het aspect mobiliteit. De impact op de leefbaarheid, de gezondheid, het milieu en de stadsontwikkeling zijn nog niet onderzocht, terwijl Ringland net daar een extra groot verschil maakt. Met een afzonderlijke doorrekening van het Ringland-mobiliteitsconcept moet de MER-studie A102/R11bis alleszins afgerond kunnen worden tegen eind 2016. De project-MER die daarop volgt, kan in principe ook in één jaar tijd worden opgemaakt, dus tegen eind 2017. Dat moet kunnen omdat de Ringland-plannen al vrij concreet zijn uitgewerkt en de impact ervan op de omgeving alvast overduidelijk is.
GEEN NIEUW GRUP VOOR INFRASTRUCTUUR
De reorganisatie en heraanleg van de Antwerpse Ring vergen voorts geen bijkomende opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Het gewestplan ziet die strook namelijk al als ‘weginfrastructuur in een groen kader’. De bouwaanvraag voor de volledige overkapping kan dus vrij snel opstarten. De reorganisatie en heraanleg van de Antwerpse Ring vergen voorts geen bijkomende opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Het gewestplan ziet die strook namelijk al als ‘weginfrastructuur in een groen kader’. De bouwaanvraag voor de volledige overkapping kan dus vrij snel opstarten. Met andere woorden, als de regering morgen zou kiezen voor de volledige overkapping, kan de tijd die nog nodig is om de MER-procedure af te ronden ook gebruikt worden voor de technische uitwerking en verfijning van het ontwerp. Tegelijkertijd kan dan de fasering van de uitvoering op punt worden gesteld, zodat het verkeer op de Ring tijdens de werken niet hoeft te worden stilgelegd. Zo kunnen de grondige herstructurering én de volledige overkapping in principe al van start gaan in de loop van 2018-2019.
GRUP VOOR STADSONTWIKKELING
Voor de stadsontwikkeling boven op Ringland is wel een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan nodig. Het voorstel van overkappingsintendant Alexander D’Hooghe om in de tweede fase van zijn mandaat, in 2017, over te gaan tot participatieve ontwerpprocessen voor delen van de Ringzone (lees pagina 10), kan daarvoor de basis vormen. Maar ook die procedure betekent geen tijdverlies, want de ontwikkeling van die zones kan toch pas beginnen nadat de werken aan de Ring zo goed als achter de rug zijn (2024-2025). Projecten zoals Nieuw-Zurenborg of de vernieuwing van de Centers in Borgerhout kunnen wel al eerder uitgewerkt worden.
DECREET COMPLEXE PROJECTEN
De Vlaamse regering heeft het ‘decreet complexe projecten’ in het leven geroepen voor een vlottere afhandeling van omvangrijke dossiers. Het belangrijkste aandachtspunt is het breed maatschappelijk draagvlak, van bij de aanvang. Dat moet zich ook politiek vertalen, want dergelijke projecten moeten standhouden over coalities, legislaturen en bestuursniveaus heen. Ringland biedt daartoe alle garanties. Uit peilingen blijkt dat meer dan 60 procent van de Antwerpenaren gewonnen is voor de volledige overkapping. Nu de politiek nog. Voor het Oosterweeldossier daarentegen is het de afgelopen 15 jaar niet gelukt een breed draagvlak te vinden. Het referendum in 2009 en de klacht bij de Raad van State zijn het meest markant. Maar ook het politieke draagvlak is niet overeind gebleven. Alle politieke partijen hebben zich intussen wel resoluut uitgesproken voor een maximale overkapping. De enige vragen die nog overblijven zijn de omvang van die overkapping en vooral de tijd en middelen die nodig zijn. Ringland heeft al een fasering van de realisatie uitgewerkt (lees pagina 4). Studies hebben ook al aangetoond dat de volledige overkapping betaalbaar is via rekeningrijden, een concept waarvan stilaan iedereen beseft dat het onontbeerlijk is voor een goede verkeerssturing.
AMBITIENOTA INTENDANT
Ondertussen werkt intendant Alexander D’Hooghe tegen het najaar van 2016 een ambitienota uit. Het studiewerk van de afgelopen jaren, zowel van Ringland als van andere groepen, maakt dat hij niet hoeft te beginnen met een wit blad. Volgens Ringland is het dan ook een gemiste kans dat de aanstelling van de intendant niet opgevat is als de ‘startbeslissing’ binnen de ‘procedure complexe projecten’, die voorziet in verschillende stappen. Zijn ambitienota had dan al als ‘synthesenota met voorkeursbesluit’ kunnen gelden. Het had de totale doorlooptijd van de procedure gevoelig kunnen inkorten. Misschien kan dat nog met terugwerkende kracht? Dan kan de uitvoering zoals gezegd al van start gaan in 2018-2019. Als die nota of dat voorkeursbesluit bovendien niet alleen wordt goedgekeurd door de regering maar ook door een ruime meerderheid in het Vlaams Parlement, zou een breed politiek draagvlak gecreëerd worden, een noodzakelijke basis voor een vlotte realisatie de komende tien jaar.
DERDE SCHELDEKRUISING
Ringland heeft van meet af aan de prioriteit bepleit van de reorganisatie en de overkapping van de Ring, vóór de aanleg van een bijkomende Scheldekruising. Samen met de beslissing eerst de overkapping te realiseren kan de derde oeververbinding meer naar het noorden opschuiven. Ook voor die Scheldekruising zijn al veel procedures doorlopen. Die kunnen deels worden gerecupereerd. De bouw kan dan gepland worden vanaf 2020, parallel met de overkapping en aansluitend op de aanleg van de A102 van Wommelgem tot Ekeren.
Peter VERMEULEN
Projectverantwoordelijke Ringland
Bron: Ringland-krant, april 2016
Begin 2014 lanceert Ringland een totaaloplossing voor mobiliteit en leefbaarheid in en om Antwerpen. Het voorstel creëert een niet te stoppen dynamiek. In het straatbeeld duiken duizenden affiches op, fietsers laten aan iedereen weten: ‘Ik wil op Ringland fietsen’, en langs de Ring planten burgers en organisaties met een hart voor Antwerpen de vlag van Ringland. Festivals, evenementen en bekende gezichten verbreden het draagvlak.
Burgers participeren via crowdfunding aan studies die het voorstel verfijnen en onderbouwen.
Ook overheden zijn steeds meer geïnteresseerd in het plan. De Antwerpse gemeente- en districtsraadsleden, het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering luisteren, stellen vragen en raken mee overtuigd van deze unieke kans.
75.000 Antwerpenaars steunen het idee voor een nieuwe volksraadpleging, omdat ze niet geloven dat de bestaande plannen voor de Oosterweelverbinding verenigbaar zijn met een volledige overkapping. Samen met een procedure bij de Raad van State door de actiegroepen Ademloos en stRaten-generaal, houden ze zo de druk op de ketel om tot een politiek akkoord te komen.
En plots gaat het snel. De inzichten zijn gegroeid, de plannen meer en meer verfijnd, en dankzij intendant Alexander D’Hooghe verbetert ook de verstandhouding tussen de betrokken instanties en burgers.
Begin 2017, amper drie jaar na de start, sluit Ringland samen met stRaten-generaal en Ademloos, de stad Antwerpen en de Vlaamse regering het Toekomstverbond, een akkoord dat moet leiden tot de volledige overkapping.
In de zomer krijgen zes ontwerpteams de opdracht om, onder leiding van de intendant, de overkapping concreet uit te werken.
Ringland pleit van bij het begin voor een totaaloplossing, zowel voor de mobiliteit als voor de leefbaarheid, in en rond Antwerpen. De volledige overkapping van de Ring is dé oplossing voor meer ruimte en groen, vlot en veilig verkeer, een betere gezondheid en een veel grotere leefbaarheid.
Ringland formuleerde enkele essentiële uitgangspunten:
In 2017 sluiten de burgerbewegingen en de overheden het Toekomstverbond, een akkoord om samen tot een volledige overkapping te komen.
Daarin komen de partijen overeen dat:
De modal split 50/50 gaat uit van de helft verplaatsingen te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer en de helft met auto’s en vrachtwagens. Het Routeplan 2030 voor de Vervoersregio Antwerpen moet helpen om deze ambitie te realiseren. Het wordt uitgewerkt op een van de vier werktafels binnen de Werkgemeenschap. Ringland vindt de modal shift naar 50/50 een vooruitgang, maar durft voor nog meer ambitie te pleiten. Ringland is door buitenlandse voorbeelden overtuigd dat 70/30 realiseerbaar is.
