Haalbaar en betaalbaar

Droombeeld van de overkapping boven de grond.

De volledige overkapping van de Antwerpse Ring is een ingreep die niet alleen ten goede komt aan de leefbaarheid en de gezondheid. Ook in het kader van de klimaatverandering is ze wenselijk en noodzakelijk. Studies tonen bovendien aan dat de ingrijpende werken haalbaar zijn en de gigantische investering betaalbaar. Het Toekomstverbond biedt het beleidskader om de overkapping te realiseren binnen een redelijke tijdsspanne. De werkbank Financiering onderzoekt verder de modaliteiten.

Vooraf: een wenselijke en noodzakelijke investering

Tegen 2050 wonen er wereldwijd 2,5 miljard mensen in steden, terwijl de klimaatverandering er steeds meer hitte-eilanden, overstromingen en droogtes veroorzaakt. Ook Antwerpen zal de gevolgen daarvan ondervinden. In zijn streven naar een klimaatneutrale economie stimuleert Europa nieuwe investeringsstrategieën voor stedelijke infrastructuur. Daarvoor is tot 2030 jaarlijks 6,9 biljoen dollar nodig. De Belgische publieke investeringen in infrastructuur hinken voorlopig achterop, vooral als het gaat om nature based solutions (NBS). Daarbij wordt grijze (beton)infrastructuur gecombineerd met investeringen in meer groen en in beter waterbeheer. NBS-investeringen hebben belangrijke economische en maatschappelijke baten, zijn cruciaal om toekomstige groei op te vangen en maken steden meer resistent tegen klimaatverandering.

Het leven van toekomstige generaties wordt bepaald door de keuzes en de investeringen van vandaag. In de regio Antwerpen en bij uitbreiding in heel Vlaanderen bepaalt het Toekomstverbond de ingeslagen weg. Om de noodzakelijke NBS-investeringen te kunnen realiseren, wordt ook nagedacht over de financiering ervan en over toekomstige risico’s en onzekerheden. Anders wordt het onmogelijk om de steeds groter wordende kloof tussen beschikbare middelen en noodzakelijke investeringen dicht te rijden.

Zo realiseren we de overkapping

Reorganisatie van het verkeer ondergronds

De volledige overkapping van de Antwerpse Ring vergt een grondige hertekening van de huidige verkeersstromen. Het verkeer gaat ondergronds, in zo slank mogelijke tunnels, met gelimiteerde verkeersvolumes. Het uitgangspunt is daarbij niet langer de mogelijk maximale groei van het verkeer op de Ring (vraaggericht ontwerp), wel het maximaal wenselijke volume (aanbodgericht ontwerp). Ringland tekende daarvoor een schetsmatig maar realistisch ontwerp uit voor de onderbouw. 

De tunnels van Ringland.

Ontwerp van de bovengrond

Bovengronds is het ontwerpproces om de Ring te overkappen al volop aan de gang in het kader van De Grote Verbinding. De eerste stap daarbij is altijd de formulering van de ambities, en de vertaling ervan in concepten. Die worden vervolgens in verschillende fases uitgetekend in een schetsontwerp, een voorontwerp en een definitief ontwerp. Daarna volgen de bouwaanvraag en de realisatie.

De ontwerpers van De Grote Verbinding tekenen momenteel zeven Ringparken uit. Die parken zijn een leefbaarheidsmaatregel in afwachting van de volledige overkapping. 

De zeven Ringparken en de Scheldebrug.

Een realistische fasering voor de bouw van de overkapping

De reorganisatie van het verkeer op de Ring en de gelijktijdige bouw van een kap erover is een titanenwerk. Zeker omdat het verkeer ondertussen zo min mogelijk gehinderd mag worden. Ringland tekende een logische en haalbare fasering van de werken uit. De burgerbeweging bood daarmee ook een perspectief op realisering van de volledige overkapping tegen 2030.

Overkappen in vier stappen.

Het Toekomstverbond is betaalbaar

Het Toekomstverbond omvat de Oosterweelverbinding, het Haventracé, de realisatie van de modal shift en de volledige overkapping van de Ring. In totaal gaat het om een 80-tal grote tot zeer grote infrastructuur- en mobiliteitsprojecten, het grootste toekomstgerichte infrastructuurproject in Europa. Dat vergt miljarden euro’s aan investeringen. 

De maatschappelijke winsten zullen vele malen groter zijn dan de kosten, maar hoe dan ook zullen eerst die investeringen moeten gebeuren. Waar kan dat geld gehaald worden, wat levert het op en hoe kunnen de kosten later terugbetaald worden? Daar zoekt de werkbank Financiering, op initiatief van Ringland en onder leiding van de Universiteit Antwerpen, antwoorden op. Een slim ontwerp en doordachte fasering kan de kosten bovendien nog drukken.

Resultaten door participatieve besluitvorming

De kers op de taart van het Toekomstverbond is de participatieve besluitvorming. De voorbije jaren toonden aan dat het werk in de vele werkbanken de kwaliteit van de ontwerpen verbeterde en realiseerbare ontwerpen opleverde. De aparte werkbank Financiering heeft als doel een betaalbaar model voor de overkapping te ontwikkelen, gekoppeld aan een realistische planning en fasering van de vele werven. In de politieke besluitvorming komen deze verschillende sporen samen. 

Het dossier van de Oosterweelverbinding gaat al meer dan 20 jaar mee. Het werd lang gedomineerd door een opbod van voorstellen en tegenvoorstellen, zonder overleg met alle stakeholders. Sinds 2017 is de werking in de werkbanken hét model om gezamenlijk tot betere oplossingen te komen, na gezamenlijk overleg tussen beleidsmakers, overheden, ambtenaren, experts en burgers. De werkbanken stimuleren de geïntegreerde aanpak van vele op elkaar ingrijpende thema’s, en voegen ook nieuwe thema’s toe in het proces.

Ringland bestaat al ... elders

Dat Ringland haalbaar en betaalbaar is, tonen voorbeelden uit het buitenland aan. Ga mee op ontdekkingstocht langs de inspirerende ‘ringlanden’ van Maastricht, Madrid, Hamburg, Stockholm en Parijs.