Wat gebeurt er op de noordelijke Ring?

Op 23 september 2021 is het contract getekend voor de werken aan de noordelijke Ring. Die behelzen onder meer de afbraak van het viaduct van Merksem, een van de afspraken uit het Toekomstverbond. Het viaduct wordt vervangen door een verdiept liggende Ring. Het aannemersconsortium ROCO (Rechteroever Compleet) bouwt ook de kanaaltunnels onder het Albertkanaal. In 2030 moeten die werken klaar zijn, dan wordt de Oosterweelverbinding in gebruik genomen.

Bypass naast het viaduct

Om het viaduct te kunnen afbreken wordt parallel daarmee eerst een extra ‘tijdelijke autoweg’ gebouwd, de zogenaamde ‘bypass’. Die voorziet in 3 extra rijstroken in noordelijke richting, te bouwen aan de buitenzijde van het huidige viaduct. Nadat die bypass in gebruik genomen is, kan het halve bestaande viaduct (richting zuid) gesloopt worden. Als de eerste tunnels dan in gebruik genomen worden, kan de sloop van de tweede helft (richting noord) volgen.

Het concept laat toe om het verkeer tijdens de hele duur van de werf zo maximaal mogelijk op het hoofdwegennet te houden, zonder voortdurend nieuwe verkeerssituaties te creëren. Dat komt niet alleen de verkeersveiligheid zelf ten goede, het vermijdt tegelijk ook dat extra verkeer zijn weg zou zoeken via het onderliggend wegennet.

De voorbereidende werkzaamheden voor de bypass zijn al begonnen in oktober 2021. Toen werden in Merksem beide opritten richting Nederland al afgesloten. Pas in 2030 wordt dit compleet nieuwe verkeerscomplex weer beschikbaar. Met de voorbereidende werken voor de bouw van de bypass zelf werd gestart in februari 2024. Zodra de omgevingsvergunning goedgekeurd is, starten de echte werken (die op zich ook al twee jaar zullen duren).

‘We beseffen dat we quasi in de voor- of achtertuin van mensen zullen werken’, zei Luc Hellemans, CEO van Lantis, bij de ondertekening van het aannemerscontract. ‘Daarom mogen de voordelen van deze impactvolle werken niet enkel voelbaar zijn na de oplevering. Ook tijdens de werken maken we werk van een veilige omgeving voor de buurt, waar ruimte is voor groen. Een intense dialoog met de buurt moet ons toelaten de vinger aan de pols te houden van de bezorgdheden en vragen die er leven. Het meest indrukwekkende bouwwerk van heel Vlaanderen, moet tegelijkertijd de meest leefbare werf van Vlaanderen worden.’

Tevredenheid

De burgerbewegingen uitten hun tevredenheid over de aanpak van Lantis, die ook voorziet in tijdelijke maatregelen tijdens de werfperiode. Die zorgen ervoor dat de luchtkwaliteit zeker niet slechter wordt dan vandaag en dat de geluidsoverlast zelfs al vermindert doordat langs de bypass wordt voorzien in extra geluidsschermen. Groen mag dan weer enkel verdwijnen als het echt niet anders kan en het verlies moet gecompenseerd worden. Omgekeerd is het positief dat ook nagekeken wordt of er op kortere termijn net buiten de werfzone bijvoorbeeld al aanleg van extra buurtgroen mogelijk is. De burgerbewegingen verwachten voorts dat Lantis en de aannemers zo weinig mogelijk hinder veroorzaken voor omwonenden, ook door de werfinrichting zelf, of door tijdelijke verkeersmaatregelen in de directe omgeving ervan.

Plannen verbeterd door burgerbewegingen 

De Ringland Academie kon Lantis (en AWV) er enkele jaren geleden al van overtuigen om het aantal rijstroken van de bypass te beperken tot 2x3, in plaats van de oorspronkelijk geplande 2x4. Dankzij milderende maatregelen, zoals extra openbaar vervoer of bijkomende nieuwe fietsroutes, moet de modal shift daarmee al ingezet worden tijdens de werffase.

Met de burgerbewegingen is ook een akkoord bereikt om de ‘Verbindingsweg’, die loopt van aan de Schijnpoortweg tot de (iets zuidelijker gelegen) ‘Hollandse Knoop’, te verleggen. In plaats van vlak achter de Ten Eekhovelei, zoals eerst voorzien, komt die terecht aan de overkant van de Ring, achter het waterzuiveringsstation. Daar is de impact van het verkeer op de leefomgeving van omwonenden veel minder groot. Voorts zijn ook de ontwerpen voor de knooppunten Noordkasteel en Groenendaal drastisch verbeterd, allemaal dankzij de co-creatieve ontwerptrajecten, waarin alle partners samen zochten naar de beste oplossing.

Voorts zullen de tunnelkokers onder het Albertkanaal, anders dan in de oorspronkelijke plannen van de BAM, naast elkaar liggen in plaats van gestapeld. Daardoor werd de bouw een pak goedkoper. De burgerbewegingen betreuren wel ten zeerste dat de kanaaltunnels zelf, ondanks alle vragen en suggesties, toch al gesplitst worden ter hoogte van de Oosterweelknoop. Volgens hen heeft dat de prijs van die werken nodeloos opgedreven.

Ook de fasering van de bouw van de bypass en de sloop van het viaduct, leek eenvoudiger te kunnen, maar ook die voorstellen zijn uiteindelijk niet weerhouden. Ringland had nochtans een bezwaarschrift ingediend bij de vergunningsaanvraag voor de bypass-noord. Omdat de voorbereidende werken (herleggen van leidingenkokers en dergelijke) echter niet meer konden worden teruggeschroefd, is dat bezwaar uiteindelijk ingetrokken. Nieuwe procedures zouden immers extra vertraging veroorzaken, waardoor de verbetering van de leefbaarheid in de noordelijke helft van de Ring alleen maar jarenlang vertraging zou oplopen.

Op aandringen van de burgerbewegingen bekeek de werkbank Noordelijke Ring ook of het hele traject al tijdens – en dus niet pas ná – de Oosterweelwerf overkapt kan worden. In oktober 2022 stemde het politiek stuurcomité daarmee in: naast de ‘pilootprojecten’ zijn nu ook de ‘reserve-leefbaarheidsprojecten’ goedgekeurd en mee opgenomen in de opdracht van de aannemer. De vier noordelijke ringparken met het Noordkasteel, Groenendaal en het Groen Hart tussen Luchtbal en Merksem en de parken Lobroekdok (Dam) en Het Schijn (Deurne-Noord) worden tegelijk met de Oosterweelverbinding aangelegd tegen 2030.

(12.2022, update 6.2024)

• Lees ook Werken op rechteroever van start: dankzij burgerbewegingen meer inzet op modal shift
• Lees ook Burgerbewegingen verkrijgen onderzoek naar ruimere overkapping noordelijke Ring
• Lees ook Grote stap vooruit in realisatie Toekomstverbond
• Lees ook Hoe ziet het knooppunt aan Schijnpoort eruit?
• Lees over het aannemerscontract ook het persbericht van Lantis.
• Lees over de tijdelijke viaduct ook deze berichten van de bouwheer: Lantis zet eerste stap voor afbraak viaduct, Bouw tijdelijkse snelweg bypass R1-Noord, en Opritten richting Nederland dicht vanaf 18 oktober.